Çok büyük hacimli dosyalar arşivleme amaçlı kullanımlar için genellikle SIKI?TIRILARAK saklanırlar. Bu, dosyanın büyüklüğünü önemli oranlarda azaltır. Bu özelliğinden dolayı, sıkıştırma programları FTP arşivlerinde dosya sıkıştırmak için çokça kullanılır. Bazen bir dosya sıkıştırılabildiği gibi bazen de birden çok dosya sıkıştırılarak tek bir programda arşivlenerek tutulabilir.
Sıkıştırılmış bir dosya, genellikle, uzantısından ayırt edilir. Kullanılan programın türüne göre sıkıştırılmış dosyanın uzantısı (.Z, .ZIP, .ARJ vb) olabilir.Bu tip dosyalar alındıktan sonra kullanılmadan önce mutlaka AÇILMALIDIR.
Bir dizindeki tüm dosyaları (alt dizinleri ve dizin bilgileri ile birlikte), genellikle, tek bir dosya halinde birleştirme işlemi "dosya arşivleme" olarak adlandırılabilir. Bu, UNIX'te TAR kullanılarak yapılır. TAR, dosyaları sıkıştırmadan arşivler. DOS/WINDOWS sistemlerinde ise, aynı iş BACKUP ile yapılır. Ayrıca, ZIP, ARJ vb gibi bazı formatlar, aynı anda hem arşivleme, hem de sıkıştırma yaparlar ve standart BACKUP programlarının yerini almışlardır.
3. Popüler Dosya Sıkıştırma/Arşivleme Programları Nelerdir, Nasıl kullanılır ve nereden temin edebilirim?
Popüler dosya sıkıştırma/arşivleme formatları, dos/windows için ZIP ve ARJ; unix için TAR, GZIP ve Z dir. Aşağıda, Unix ve Dos/Windows işletim sistemleri için iki ayrı kısım halinde popüler sıkıştırma/arşivleme programları, kullanımları, bu programların temin edilebilecekleri yerler vb gibi bilgiler özetlenmiştir.
unix sıkıştırma formatlarını dos/windows sistemlerinde de açmak mümkündür. Benzer şekilde, popüler bir dos/windows sıkıştırma/arşivleme formatı olan ZIP i de, unix sistemlerinde (unzip) açmak mümkündür.
Macintosh, VM/CMS, MVS vb gibi değişik işletim sistemlerinin de kendilerine özgü sıkıştırma/arşivleme programları vardır. Önümüzdeki sürümlerde bu konuda kısa bilgiler de verilecektir.
4. UNIX Sıkıştırma/Arşivleme Programları
Kullanım : Yine de compress'in hala kullanıldığı gözönünde bulundurularak, bir kaç söz söylemeli. Sıkıştırılmış dosya yaratmak için: compress dosya_adı demek yeterli. -v parametresi ile dosyanın ne kadar sıkıştırıldığını da öğrenmeniz mümkün. Sıkıştırılmış bir dosyayı açmak içinse: compress -d dosya_adı.Z ya da uncompress dosya_adı demeniz yeterli. Daha ayrıntılı bilgi için her zaman : man compress diyebilirsiniz.
Z uzantılı bir Dosyayı GZIP Formatına Çevirebilir miyim? Tabii, dilerseniz önce uncompress edip, gzip ile sıkıştırırsınız; dilerseniz znew isimli programı kullanabilirsiniz.
Kullanım : Man gzip ya da gzip -h ile ayrintili bilgi alabilirsiniz. Kısaca; Sıkıştırılmış bir dosya yaratmak için : gzip sıkıştıracağınız_dosyanın_adı demeniz yeterli. Gzip ile sıkıştırılmış bir dosyayı: gzip -d dosya_adı.gz diyerek açmanız mümkün. En temel kullanımı bu. Bunun dışinda yine GNU'nun direk *.gz formatlı dosyaları açmak için kullanabileceğiniz GUNZIP programı var. Bu programla *.gz'yi herhangi bir parametre vermeden açabilirsiniz.
GZIP ile Sıkıştırılmış bir Metin Dosyasını Açmadan ?çini Görmek Mümkün mü? Evet, mümkün. gzcat'ı kullanabilirsiniz. gzcat dosya_adı demeniz yeterli. Yukarıda compress-gzip ilişkisi için anlatılanların tümü gzcat-zcat için geçerli. zcat aslında compress komutuyla sıkıştırılmış dosyalar için kullanılıyorken, compress'in yerini gzip'e bırakmasıyla gzip için de kullanılır oldu. Yine birçok sistemde' zcat gzcat'e sembolik link durumda. Buna ek olarak, aynı işi: gunzip -c dosya_adı.gz diyerek de yapabilirsiniz.
Bir Dizini Sıkıştırabilir miyim? Hem evet, hem hayır. Eğer dizini sıkıştIrmaktan kastınız dizinin içindeki tüm dosyaları sıkıştırmaksa evet, bunun için komut satırınıza -r parametresini ekleyeceksiniz. -r parametresinden sonra gzip, adı geçen dizin ve onun tüm altdizinlerindeki bütün dosyaları tek tek sıkıştırır. Yok eğer dizinin sıkıştırılmış tek arşiv dosyası haline getirilmesi ise hayır. Bunun için önce dizinin tar komutu ile arşivini alıp, gzip ile o arşivi sıkıştırmanız gerekecek.
* .TAR'lı bir Dosyayı Nasıl Açarım? Ayrıntılı bilgi için man tar komutunu kullanın. Ya da sadece tar derseniz kullanımla ilgili kısa bilgiler listelenecektir. Tar'ın compress ve gzip'den farklı olarak bir çok parametresi vardır. Tar'i açma parametresi x'tir. Ancak TAR default olarak /dev/rmtnh'den okumak isteyeceği için bir de dosya adı vermeniz gerek. Bunu da -f parametresi ile yapıyoruz. Yani: tar -xf dosyaadi.tar demeniz yeterli. Açarken, dosya adlarını da listelemesini istiyorsanız,-v parameteresini eklemiz gerekecek.
Bir TAR Arşivini Nasıl Oluştururum? Tar'a bir arşiv oluşturmasını söylemenin yolu c parametresi. -f ile de arşivin adını veriyorsunuz. Yani: tar -cf arşiv_adı.tar /dosyaların/dizini şeklinde bir komut verirseniz, isteğiniz gerçekleşecektir. Bu şekilde arşiv oluşturunca, TAR, linklerin sadece isimlerini alır. Link edilen dosyayı da arşive alması için -h parametresini kullanmalısınız. Bir TAR arşivini GZIP ile sıkıştırırsak, oluşan sıkıştırılmış arşivin uzantıları .tar.gz olacaktır.
*.tar.gz uzantılı bir Dosyayı Açmanın daha kısa bir yolu var mı? Var. Kullandığınız tar programı GNU'nun ise, parametre olarak -z verirseniz arşivi sıkıştırılmış halinden açmaya başlar. Aynı şekilde -z parametresi vererek sıkıştırılmıs halde bir arşiv dosyası yarattırabilirsiniz. GNU TAR dışında bir tar programı kullanıyorsanız o zaman şu komut satırına ihtiyacınız olacak: gzcat file.tar.gz | tar xvf - ya da gzip -d -c |tar xvf -
GNUTAR'ı Nereden Bulabilirim? ftp://ftp.metu.edu.tr:/pub/mirrors/gnu
5. DOS Sıkıştırma/Arşivleme Programları
Kullanım : PKZIP <sıkıştırılmış_dosya_adı> <sıkıştırılacak_dosya_adı> ile, ilgili dosyayı sıkıştırırız. Sıkıştırılmış dosyanın uzantısı verilmezse, ZIP olacaktır. sıkıştırılmış bir dosyayı açmak için ise, PKUNZIP <sıkıştırılmış_dosya_adı> dememiz yeterli. Ornek olarak, inet-tr.css isimli dosyayı sıkıştırmak isteyelim. Bu durumda vereceğimiz komut :
pkzip inet-tr.zip inet-tr.cssolacaktır. Sonuçta, inet-tr.zip isimli dosya oluşturulacaktır. Açmak için ise, pkunzip inet-tr.zip dememiz yeterli. <sıkıştırılacak dosya adı> kısmına, bir dosya grubu da gelebilir. Söz gelimi, pkzip hepsi.zip c:\dos\*.exe komutu ile, c:\dos dizinindeki uzantısı .exe olan tüm dosyaları sıkıştırarak HEPSI.ZIP isminde bir arşiv dosyası haline getirdik.
PKZIP, bazı komut satırı parametreleri de alabilir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
Kullanımda dikkat edilmesi gereken hususlar :
arj a inet-tr.arj inet-tr.cssolacaktır. Sonuçta, inet-tr.arj isimli dosya oluşturulacaktır. (Eğer, inet-tr.arj ismindeki dosya daha önceden varsa, program, eski arşivin içine yeni dosyayı da ekleyecektir -add-). Açmak için ise, arj e inet-tr.zip dememiz yeterli. <sıkıştırılacak dosya adı> kısmına, bir dosya grubu da gelebilir. Söz gelimi, arj hepsi.arj c:\dos\*.exe komutu ile, c:\dos dizinindeki uzantısı .exe olan tüm dosyaları sıkıştırarak HEPSI.ARJ isminde bir arşiv dosyası haline getirdik.
ARJ, bazı satır komutları ve parametreleri de alabilir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
Komutlar :
Kullanımda dikkat edilmesi gereken hususlar :
6. Windows95/NT Dosya Sıkıştırma/Arşivleme Programları
Bir dosya yöneticisi üzerinden, kullanıcı yapacağı tüm operasyonları menüler ve ikonlar yardımıyla seçer. WINZIP ayrıca, standart windows 95/nt dosya/dizin özellik menüsüne (Properties) otomatik olarak eklenebilir ve Windows Explorer ile bütünleşik kullanılabilir. Uzun dosya isimleri içeren dosyaları sıkıştırabilir/arşivleyebilir. Ayrıca, Winzip Self Extractor yardımıyla, kendi kendine açılabilen (self extracting) arşivler oluşturmak mümkün. Son sürümü 6.2. Program shareware. Programın bir kopyası ve daha ayrıntılı bilgi; http://www.winzip.com adresinden alınabilir.
Kullanım ile ilgili ayrıntılı bilgiler CSS'nin sonraki sürümlerinde verilecektir.
7. Başka sıkıştırma/arşivleme programları da var mı?
Bir cok farklı sıkıştırma/arşivleme programları var. RAR, LHZ, UC bunlardan bazılarıdır. Tüm bu programların Dos/Windows için olanlari, ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/mirrors/simtel/msdos/archiver 'den alınabilir. Ayrıca, windows 95/nt için değişik ZIP arayüz programları da mevcuttur. Bu ve benzeri programlar için en iyi başlangıç noktası http://www.shareware.com. Burada, istediğiniz işletim sistemi ile ilgili sıkıştırma programlarını "compress", "compression", "zip" vb gibi anahtar kelimeler üzerinden tarama yaparak bulabilirsiniz.