1. Evden Internet Bağlantısı nedir? Bana ne kazandırır?
Bu bölümde, daha çok kişisel bilgisayarlar (PC) taban olmak üzere evden/iş yerinden internet servisleri kullanmanın yolları, ülke içinde bu amaçla servis veren yerler ve kişisel bağlantı için gereken yazılım/donanım hakkında bilgiler verilecektir. Evinizdeki/işyerinizdeki bilgisayardan yapacağınız internet bağlantısı, fazla lafa gerek yok, internet'i evinizin rahatlığında kullanmanızı sağlayacaktır. Kendi kişisel bilgisayarınız ise, bağlandığınız süre içinde, internet'e bağlı bir bilgisayar olacaktır.
2. Evimdeki bilgisayardan Internet'e nasıl erişebilirim? Bunun için gerekli donanım, yazılım ve tahmini maliyet nedir?
Evet, evinizdeki bilgisayarınızdan internete kişisel bağlantı yapmanız mümkün. Bunun için;
Gereken donanım:
Modemler, standart telefon hatlarını kullanarak, farklı yerlerdeki bilgisayarlar arasında bağlantı yapılmasını sağlayan aygıtlardır. Bu şekilde, bir bilgisayardan diğerine veri aktarımı yapılabilir, ya da özel bazı protokoller ile, internet servisleri kullanılabilir. Telefon hatları, normal şartlarda, sadece ses iletebilir. Modemler, bilgisayarlardaki dijital bilgiyi öncelikle ses sinyallerine (analog sinyal) dönüştürürler (MOdulation). Bu sinyalleri alan karşı taraftaki modem ise, analog sinyalleri ters dönüşümle bilgisayarların kullandığı dijital bilgiye dönüştürür (DEModulation).
Modemlerin hızları, 1 saniyede iletebilecekleri bit sayısına göre sınıflandırılır. 2400, 9600, 14400, 28800 ve 33600 bps (bit per second -saniyede iletilen bit sayısı), günümüzdeki tipik dial-up modem hızlarıdır. Söz gelimi, 14,400 bps bir modem ile saniyede, kabaca, 14400/8 = 1800 byte , ya da yaklaşık olarak 1.8kbyte bilgi iletilebilir. Modemlerin hızları, telefon hatlarının gürültü düzeyi ile doğrudan ilişkilidir. Gerçek hız, her zaman teorik olandan daha azdır.
Modemlerin çoğu, özel bazı sıkıştırma protokolleri ile, düzyazı (ascii) veri aktarımlarında teorik hız limitlerinin 4 katına kadar hızlara çıkabilirler.
ISDN adaptörleri ile, normal telefon hatları kullanarak, modemlerin hızı 128Kbps seviyelerine çıkabilir. Ancak, bunun için her iki uçta da ISDN desteğinin olması gerekir.
1997 başlarından itibaren 56K hızında modemler duyuruldu. Ancak, bu konuda yerleşmiş bir standart (1997 Ekim sonu itibarıyla) henüz yok. Bu yeni teknoloji ile, eğer bulunduğunuz yer ile Servis saglayıcınız arasında telefon bağlantısı tamamen dijital ise (ya da en çok 1 kez analog-dijital dönüşüm varsa) ve servis sağlayıcınızda bu modemleri destekleyen gerekli donanım varsa, o zaman 33.6K modemlere göre veri alma hızı %80'lere varan oranlarda artabilmekte. Ancak, bu modemlerel veri gönderme yine 33.6K ile gerçekleşmekte. Amerika Birleşik Devletlerin'nde yapılan bir araştırmaya göre, bu ülkedeki telefon hatlarının ortalama %60 ila %80 i 56K destekliyormuş. Ülkemizde Ekim 1997 itibarıyla 56K desteği veren servis sağlayıcı yok.
Günümüzde kullanılan modemler (dial-up modemler) iki türlüdür. Dahili (internal) ve harici (external). Dahili modemler daha çok PC/Dos/Windows dünyasında yaygındır ve bilgisayarımızın BUS sistemine takılan bir kart olarak satılırlar. Harici modemler ise, bilgisayarımızın seri iletişim portlarından birine takılan, ve kendi güç kaynağı olan bir cihazdır.
Modemlerle ilgili konularda tartışmaların yapıldığı bir liste var. Buraya üye olmak için : listproc@metu.edu.tr adresine sub modem-l <isim-soyisim> komutunu bir e-posta mesajı ile göndermeniz yeterli.
Modemler konusunda oldukça ayrıntılı FAQ dökümanlarına http://www.staff.uiuc.edu/~markz/modem.txt ve http://www.cis.ohio-state.edu/hypertext/faq/usenet/modems/top.html adreslerinden ulaşılabilir.
4. Modem alırken nelere dikkat etmeliyim?
Modem alırken göz önünde tutmamız gereken hususlarıı şöyle sıralayabiliriz :
Dahili ya da harici modem tercihi de kullanıcının insiyatifine kalmıştır. Dahili modemler bilgisayarınızın içine yerleştirildiği için yer kaplamazlar ve ek bir elektrik bağlantısı gerektirmezler. Öte yandan, harici modemler de, kolayca, değişik bilgisayarlarda kullanılabilir, sök/tak derdi hiç yoktur.
5. Turkiye'de kişisel Internet servisi veren kuruluşlar var mıdır? Kişisel olarak Internet'e erişim için nasıl bir yol izlemeliyim?
Türkiye'de kişisel internet servisi veren 70 civarında kuruluş var (1997 Ekim sonundaki durum). Bu kuruluşlara "İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS)" denir. İSS'lerin çoğu Turnet üzerinden servis vermektedirler. Öncelikle, bu kuruluşlarla konuşmalısınız. Hemen hepsinin değişik platformlar için (Pc-windows95-nt-3.1/Mac(?)) standart internet paketleri vardır.
En başta kendinize şu soruyu sorun : "-Ben neden internet servisi almak istiyorum ?" Cevaplarınız çok değişik olabilir. Bu acaba sadece bir özenti mi (?), bir gereklilik olarak mı görüyorsunuz (?). Tam olarak internet'in size sağlayacaklarından pek bir fikriniz yok ama "herkes konuşuyor, kesin iyi birşeydir, bende de olsun" mu diyorsunuz? Eğer bu düşünceler kafanızda varsa, öncelikle, internet hakkında genel kültürünüzü biraz arttırın ve (bazı İSS'ler bunu sağlıyor) bir süre (1 hafta) deneyin. Bazı firmalar, özellikle fuar zamanlarında çok ucuza kampanyalar yapmaktadırlar. Ya da, aldığınız modemle birlikte size 1 ay ücretsiz internet erişimi verebilmektedirler. Bu imkanları değerlendirmek, internet ile tanışmanız için iyi fırsatlar olabilir. Özellikle bilgisayar fuarı zamanlarını kaçırmayın. Genellikle, Şubat-Mart-Nisan ve Eylül-Ekim-Kasım dönemlerinde her yıl 5-6 farklı bilgisayar ve internet fuarı düzenlenmektedir. (COMPEX, INTERNET @, BILISIM vb gibi)
Bu konuda yazılmış türkçe kitaplar (az da olsa) var (Bkz Bölüm 2). Okuduğunuz döküman da size yararlı olacaktır. Biraz bilgi sahibi olduktan sonra bu işe girişmek daha anlamlı ve verimli olacaktır.
Önemli hususlardan birtanesi de, ne kadar süre internet kullanacağınız. Süre arttıkça fiyatlar da artıyor. İSS'lerin standart paketlerinde, genellikle, ayda, 15,30,45,60 saat ve sınırsız kullanım gibi seçenekler var. Bunlara göre bir karar vermelisiniz. İlk ay, en ucuz seçenek ile başlayıp sonraki aylarda kullanım durumunuza göre süreleri ayarlamanız iyi bir taktik olabilir.
En zor iş karar vermek. Karar verdikten sonra (bu konuda size yardımcı olabileceğini düşündüğümüz diğer bazı bilgiler de aşağıdaki bölümlerde var!!), bir ISS bulacaksınız. Fiyatı kesenize uygun, servisleri iyi, sizi ikna edebilecek hizmetleri olan ve zahmetsizce internet'e bağlanmanızı sağlayacak bir ISS.
6. Türkiye'deki ISS'lerin tam listesini nereden bulabilirim?
Turnet üzerinden servis alan ISS'lerin bir listesini 9. Bölüm'de (Türkiye'deki İnternet Servisleri) bulabilirsiniz. Ayrıca, 2. Bölüm'de (İnternet Nedir? Türkiye'de İnternet) bazı ISS'lerin tanıtım bilgileri ve irtibat telefonları ile web ve e-posta adreslerini bulabilirsiniz.
7. ISS'ler dışında internet'e bağlantı için başka alternatifler var mı?
Eğer üniversite akademik personeli ya da öğrencisi iseniz, bazı üniversitelerin evden kişisel bağlantı hizmetleri var. İTÜ, ODTÜ, Bilkent Üniv., Ege Üniv., Marmara Üniv., Tübitak bu kurumlardan bazıları.
8. Hangi ISS daha iyi? Hangi kriterlere göre ISS seçimi yapmalıyım?
İşte en zor soru. Aşağıdaki bilgiler size, İSS seçiminde, bir miktar yardımcı olacaktır :
9. 822 alan kodlu telefon numaraları
Internet servis sağlayıcıları üzerinden internete bağlantı, evinizden aradığınız özel "0822" ile başlayan "internet amaçlı" telefonlarla olmaktadır. Bu numaralar sadece internet erişimi amacıyla tahsis edilmiştir.
Bu telefonlar, 1 Haziran 1997'ye kadar, Türkiye'nin neresinden aranırsa aransın, aylık 10 US$ sabit ücret karşılığı aboneye 1 AY BOYUNCA LIMITSIZ TELEFON KULLANIM HAKKI veriyordu. Özellikle şehirlerarası geçişlerdeki yığılmalar ve bazı başta düşünülmeyen sorunlar ortaya çıkınca Türk telekom bu uygulamadan vazgeçti. Şu anki tarifede eğer 0822-li bir numaradan internete erişiyorsanız, bağlı olduğunuz süre boyunca;
İstanbul Bölgesi:
İstanbul Yakası
İstanbul Anadolu Yakası
Marmara Bölgesi:
Edirne
Çanakkale
Tekirdağ
Kırklareli
Adapazarı
Bursa
İzmit
Balıkesir
Yalova
İzmir Bölgesi:
İzmir
Denizli
Manisa
Muğla
Usak
Aydın
Afyon
Kütahya
Ankara Bölgesi:
Yukarıdaki illerin dışında kalan tüm iller
Bu konu ile ilgili ayrıntılar, Turnet'in http://www.turnet.net.tr/822hat.htm
adresindeki ilgili sayfasından öğrenilebilir.
Seri İletişim, (Serial Communication), sinyallerin (veriler) tek bir kanal veya hat üzerinden iletilmesini olanaklı kılar. Bu yöntem, özellikle ardışık verileri (data bits) bir bilgisayar ve bir modem arasında transfer etmekte kullanılır. SLIP (Serial Line Internet Protocol) ise, Internet Protokol verilerinin (IP) seri iletişim teknikleri ile iletimini olanaklı kılan bir kurallar topluluğuna verilen genel addır. SLIP protokolü, dial-up ya da kiralok hat bağlantılarında kullanılır. PPP (Point-to-Point Protocol) de, bir tür seri iletişim protokoludur. SLIP gibi, dial-up ya da kiralik hat bağlantılarında kullanılabilir.
Kişisel bağlantılarda SLIP ya da PPP protokolü kullanmak için dial-up bağlantı yoluyla size bu hizmeti verecek bir internet servis sağlayıcısına ihtiyaç vardır. Daha sonra, uygun bir kullanıcı ara yüz programı yardımıyla bağlantı yapılır. Bu konuda geniş bilgi ve PC'ler icin bir uygulama aşağıdaki bölümlerde verilecektir.
11. PPP/SLIP türü bağlantı bana ne kazandırır?
Servis sağlayıcısına bağlandığınız andan itibaren, bağlantınız kesilene kadar, sadece sizin makinanıza özgü bir IP numarası ve çoğu durumda da, bu numaraya karşılık gelen, DNS tarafından tanınan bir domain adresiniz olur. Bunun anlamı, siz evinizde bir internet domaini oldunuz demektir. Daha sonra, yapmaniz gereken tek şey, yüzlerce uygulama programı ile çok geniş bir aile olan SLIP/PPP tabanlı internet servis hizmetlerini güzel grafik kullanıcı arabirimler yoluyla (Mac ve PC/Windows) kullanmak ve internetin sonsuz boşluğunda gezinmek... Bağlantıdan sonra, makinaniz orijinal (tek) bir IP adresine sahip olduğu için dünyanın herhangi bir yerinden internete bağlı bir bilgisayarla sizin makinanız arasında veri alışverişi yapilabilir (tcp/ip protokolleri kullanılarak).
Ayrıca, kendi makinanıza http, ftp,smtp, irc vb gibi pek çok çeşitli servis protokollerini ekleyerek makinanızı bir servis makinası yapabilirsiniz (başkaları sizin makinanıza ftp yapabilir, ya da kendi web servisinize bağlanabilir vbvb).
12. Neden SLIP? Neden PPP? Birinin diğerine üstünlüğü var mı?
Eğer bir İSS'den servis alıyorsanız, bu konuda size yol gösterici olacaklardır. Tüm İSS'ler standart PPP servisini desteklemektedir. Herşeyden önce, bazı ilk kurulumları yapmalısınız. Bunlar :
WINSOCK, bir windows internet standartıdır (Windows Sockets). Winsock standartı, windows uygulamalari ile Internet protokolleri arasındaki geçişleri tanımlar ve bu yolla internet protokolleri kullanan servis programlarının windows altında kullanımını olanaklı kılar. WINSOCK, ayrıca, ayni anda, tek slip ya da ppp modem bağlantısı üzerinden birden fazla internet uygulaması çalıştırılmasına olanak tanır. Tüm bu işlemler bağlandığınız server'in dış bağlantı hızı ve kullanım yoğunluğu dışında sadece modeminizin hızı, bilgisayarınızın hızı ve hafızasi ile sınırlıdır. Bilgisayarın hızının ve hafızasının düşük olması sadece işlem performansını etkiler, modem bağlantı hızı ile bir ilgisi yoktur.
15. Shareware Winsock programları var mı? Nerelerden alabilirim?
Windows 95 ve NT, WINSOCK desteği ile gelmektedir, dolayısıyla ekstra başka bir programa gerek yok. Windows 3.1 için en iyilerden bir tanesi Trumpet Winsock. Peter Tattam'ın bu harika paketi hem slip hem de ppp bağlantılar için winsock arayüz oluşturuyor. Shareware. Yeterli dökümantasyonu var. Trumpet Winsock 'u alabileceğiniz FTP adresi : ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/simtel/win3/winsock (twsk21f.exe (?) )
16. Winsock tabanlı Internet servis programlarını nereden alabilirim?
Raksnet Tucows yansısında, bu konuda da birçok program bulabilirsiniz.
Adresi:http://tucows.raksnet.com.tr/tucows/window95.html.
Öte yandan, ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/simtel/win3/winsock
adresinde, 16 bit (windows 3.1 için) pek çok uygulama programı bulunabilir.
32 bit (windows95 ve nt için) winsock uygulama programlarını bulabileceğiniz
iyi bir adres : http://www.windows95.com/apps/netapps.html
Ayrıca, http://ftp.metu.edu.tr/pub/simtel/win95/
dizini altında pek çok 32 bit uygulama (ve bu arada winsock uygulamaları
da) bulabilirsiniz.
17. Windows 95 ile PPP bağantı nasıl yapılır?
Windows 95, Agustos 1995 sonlarında piyasaya çıkan, IBM uyumlu PC'lerde kullanılan 32 bitlik bir işletim sistemidir. Kendi içinde winsock/ppp desteği olduğu için Trumpet ya da Chameleon gibi yardımcı bir winsock paketine ihtiyaç duymaz.
Windows 95 ile PPP bağlantı yapmak için, öncelikle, windows 95 setup sırasında Dial-Up Networking seçeneğini de yüklemeniz gerekiyor. Genellikle Express setup yapıldığı için bu seçenek yüklenmemiş olabilir. Dial-Up Networking, Custom Setup sırasında gelen Communications alt seçeneği altından seçilebilir. Normal şartlarda, eğer yüklenmişse, Dial-Up Networking, Start menüsü altinda (Tüm anlatım, Ingilizce Windows 95 sürümü için verilmiştir. Türkçe Windows95 sürümü için menü komutlarının Türkçeleri bire bir olarak düşünülmelidir).
Programs/Accessories/Dial-Up Networking
olarak duruyor. Eğer bulamamışsanız öncelikle bunu yükleyin. Bunun için :
Dial-Up Networking'den bağlantınızı çalıştırdığınızda, karşınıza "Connect to" penceresi çıkacaktır. Eğer İSS bir terminal penceresi üzerinden servis veriyorsa, Buradaki username ve password sizi yanıltmasın. Bu alanlara birşey yazmadan doğrudan numarayı çevirin. Hoş modem cızırtılarından sonra CONNECT olunacak ve bağlandığınız servis sağlayıcıya ait ilk terminal penceresi gelecektir. Gelen pencerede servis saglayıcısının size verdiği kullanıcı numarası ve şifreyi yazın. Bu sizi server'a bağlayacaktır. Bundan sonra, F7'ye basıp "Continue" demeden önce, bazen PPP ya da benzeri bir komut yazmanız gerekebilir. F7'ye basmada biraz gecikirseniz, ekrana bazı garip karakterler geldiğini göreceksiniz. Panik olmayın... Bunlar normal.
Bazen de, İSS size bağlantı için bir script verebilir. Ya da, terminal penceresi gelmeden doğrudan "Connect to" penceresindeki kullanıcı numarası ve pw kullanarak bağlantı yapabilirsiniz. Bu gibi durumlarda "Connection Control" altında; <Bring up terminal window after dialing" seçeneğini işaretlemememiz gerekebilir.
Bağlantıyı kapatmak için, Bağlantı penceresinden "Disconnect" i seçmelisiniz. Taskbar'in olduğu en alt satırın sonunda baglantı süresince bir modem ikon-u göreceksiniz. İkonu çift tıklayarak aldığınız/gönderdiğiniz veri miktarlarını izleyebilirsiniz. Veri aldığınız/gönderdiğiniz sürelerde modem ikonu üzerindeki kırmızı ışıklar yeşil olacaktır.